Dönüşüm Hızlanıyor
Dünya genelinde şirketler, kamu kurumları ve girişimler, teknoloji yatırımlarını artırıyor. Özellikle Yapay Zeka, Blockchain ve IoT alanlarında yapılan ilerlemeler; veri gücü, bağlantı altyapısı ve düzenleyici çerçevenin gelişimiyle el ele gidiyor. Bu dönüşüm, sadece teknolojiyi değil, toplumsal yapıyı, iş modellerini ve bireylerin alışkanlıklarını da dönüştürüyor.
Yapay Zeka: Artık “Destekçi” Değil, “Ana Güç”
Yapay Zeka uygulamaları, sağlıkta tanı süreçlerinden finans sektöründe risk tahminine, üretimde kalite kontrolünden müşteri deneyimine kadar pek çok alanda etkinleşiyor. Türkiye’de “Gen AI” (üretken yapay zeka) pazarının 2024’te önemli bir büyüklüğe ulaştığı ve 2025–2033 döneminde yıllık olarak yaklaşık %17-18 gibi yüksek bir büyüme oranı beklendiği araştırmalarda öne çıkıyor. Türkiye’de özellikle dil, kültür ve kullanım alışkanlıklarına uygun modeller geliştirme çabaları artıyor.
Blockchain: Şeffaflık, Güven Ve Yönetişim
Blockchain çözümleri, merkezi olmayan yapı sayesinde veri değiştirilemezliği, işlem takibi ve güvenilir kimlik doğrulaması sağlıyor. Akıllı sözleşmeler (smart contracts), DeFi (merkeziyetsiz finans) uygulamaları ve tokenizasyon gibi trendler küresel olarak yaygınlaşıyor. Türkiye’de de şirketler blockchain tabanlı uygulamaları güvenlik ve dijital kimlik sistemleri için araştırıyor.
IoT: Her Şey Bağlanıyor
Nesnelerin İnterneti, yalnızca cihazların internete bağlanması değil; bu cihazların birbirleriyle konuştukça “zeka” kazanması anlamına geliyor. Sanayi sistemleri, akıllı şehir uygulamaları, sağlık cihazları ve tarım gibi alanlarda IoT yaygınlığı artıyor. Türkiye IoT pazarı 2024’te yaklaşık 13,29 milyar USD seviyesinde; 2025-2033 arasında yıllık yaklaşık %16,1 bileşik büyüme beklentisi var. Bu büyüme, cihazların daha ucuz hale gelmesi, 5G ve kenar (edge) bilişim altyapılarının güçlenmesiyle besleniyor.
Üç Teknolojinin Kesişim Alanları:
Hibrit Modeller ve Yeni Kullanım Alanları
AI + IoT: Sensör verilerinin anlık işlenmesiyle arızalar önceden tahmin ediliyor; enerji verimliliği ve bakım maliyetleri düşüyor.
IoT + Blockchain: Cihaz kimlik doğrulama, veri şeffaflığı ve güvenli paylaşım için kullanılıyor. Özellikle federated learning gibi dağıtık öğrenme modellerinde, verinin merkeze taşınmadan analiz edilmesi ve gizlilik korunması önem kazanıyor.
AI + Blockchain: Akıllı sözleşmelerin çalıştırılması, veri bütünlüğünün sağlanması ve sistemlerin değişmez kayıtlarla çalışması bu birlikteliği ön plana çıkarıyor.
Türkiye’den Somut Veriler ve Politikalar
Türkiye Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nin (2021-2025) önemli hedeflerinden biri, AI uygulamalarında altyapı, veri paylaşımı ve etik kuralların güçlendirilmesi.
IoT pazarının domine olduğu dikeyler arasında sağlık, lojistik, kent yönetimi ve üretim öne çıkıyor.
Blockchain uygulamaları çoğunlukla finansal teknolojiler, kamu hizmetleri ve dijital kimlik alanında pilot projelerle sınırlı olsa da ilgi büyük.
Altyapı yatırımlarıyla beraber 5G, uydu iletişimi ve kenar bilişim projeleri şehirlerdeki ve kırsaldaki bağlantı sorunlarını azaltma yönünde adımlar atıyor.
Zorluklar ve Riskler
Gizlilik ve veri güvenliği: IoT cihazlarının artması, siber saldırı riskini beraberinde getiriyor. Blockchain ile çözümler önerilse de destekleyici hukuk ve standartlar eksik kalabiliyor.
Enerji ve çevresel sürdürülebilirlik: Veri merkezleri, 5G altyapısı ve sürekli çalışan cihazlar enerji tüketimini artırıyor. Yeşil bilişim / enerji verimli çözümler gitgide daha kritik hâle geliyor.
Yetenek ve eğitim açığı: AI, veri analitiği, blok zinciri mühendisliği gibi alanlarda nitelikli iş gücüne talep artıyor. Üniversitelerde ve özel sektörde eğitim programlarının geliştirilmesi gerekiyor.
Regülasyon ve etik sınırlar: Veri hakkı, gizlilik, yapay zekada sorumluluk ve yapay zekânın yanlış kullanımı gibi etik konular gündemden düşmüyor. Hukuki çerçevenin hem ulusal hem uluslararası boyutta net olması, kullanıcı güveni için şart.
